6 Eanáir 2024 (Ciarraí) - TÉIC 2

Nuacht Mhall

Nuacht Mhall. Príomhscéalta na seachtaine, léite go mall.

*

Inniu an séú lá de mhí Eanáir. Is mise Gráinne Ní Bhrosnacháin.

Ar Lá Caille, bhuail crith talún cósta thiar na Seapáine agus fuair 48 duine bás. Faoi láthair tá na húdaráis ag cuardach a huile daoine atá faoin smionagar agus foirgnimh tite anuas agus trí thine. Sa chathair Ishikawa a bhí eipealár an chreatha talún a chur comhartha rabhaidh go dtarlódh súnámaí. Deineadh aslonnú ar na daoine as an gceantar agus bhí gearradh cumhachta in áiteanna. Tar éis na gcreathanna, tharla tine mhór in Wajima. Toisc go raibh an crith talún 7.5 ar an scála déine sheismeach, cuireadh comhartha rabhaidh faoi shúnámaí amach chomh fada le hOirthear na Rúise. Ach an lá dár gcionn bhaineadar é mar níor dhein an crith talún na tonnta chomh hard is a cheapadar. Tá na gardaí, comhraiceoirí dóiteáin agus fórsaí cosanta ag measúnú an damáiste atá deánta. In aerphort Haneda, bhuail Aerlíne na Seapáine agus eitleán de chuid na ngardaí cósta i gcoinne a chéile. Bhí na gardaí cósta ag tabhairt earraí go dtí an ceantar a bhuail an crith talún. Tháinig 379 duine slán as Aerlíne na Seapáine a chuaigh trí thine ar an rúidbhealach ach fuair cúigear bás ar eitleán na ngardaí costa.

Ag oráid Oíche Chinn Bliana, d’fhógáir Banríon na Danmhairge Margrethe a dó go mbeidh sí ag tabhairt suas na corónach ar an 14ú lá de mhí Eanáir. Deineadh banríon di 52 bliain ó shin nuair a cailleadh a hathair Rí Frederik IX in 1972. Dúirt sí go mbeidh a mac Prionsa Frederick ag teacht i gcoróin. Ag 83 bliain, is í an bhanríon is sine atá gníomhach san Eoraip faoi láthair. Tar eis obráid a bhí aici ar a droim, bhí sí ag cuimhneamh ar an todhchaí agus ar an gcúram a thabhairt don chéad ghlúin eile. Beidh Frederick ina rí ar an Danmhairg, ar an nGraonlainn agus ar Oileáin Fharó. Beidh a bhean chéile Mary, a rugadh san Astráil, mar bhanríon aige.

Baineadh éacht amach sna cluichí dairteanna nuair a d’éirigh leis an déagóir Luke Littler áit a bhaint amach i gCluiche Ceannais Chraobh an Domhain i bPálás Alexandra i dtuaisceart Londan. Ba é an chéad uair riamh a bhí duine chomh óg chomh fada ar aghaidh sa chomórtas. Bhí Littler ag imirt i gcoinne Luke Humphries, a bhí sa triú háit i rangú Chorporáid Phroifisiúnta na nDairteanna. Ag an gcluiche ceannais, bhí Littler ceithre sheit go dhá sheit chun tosaigh ach fuair Humphries an lámh in uachtar air nuair a d’éirigh leis 7 seit go 4 sheit a aimsiú agus an comórtas a bhuachtaint. D’ardaigh sé go huimhir a haon sa rangú tar éis an chraobhchomórtais. Fuair Humphries duais £500,000 agus bhuaigh Littler £200,000. Beidh an bheirt imreoirí ag glacadh páirt i bpríomhshraith na ndairteanna i mbliana.

*

Léirithe ag Conradh na Gaeilge i Londain. Tá an script ar fáil i d'aip phodchraolta.

*

GLUAIS

Lá Caille - New Year's Day

eipealár - epicentre

coróin - crown

an todhchaí - the future

rangú - ranking

príomhshraith - premier league